नेपाल अन्तरिक्ष युगमा: आफ्नै स्याटेलाइट पठाउने तयारी
काठमाडौँ, वैशाख २० – प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीले नेपालको वैज्ञानिक तथा प्रविधि क्षेत्रमा ऐतिहासिक उपलब्धि हासिल गर्ने दिशातर्फ सरकारले ठोस कदम चालेको जनाउँदै, अब नेपालले आफ्नै स्याटेलाइट अन्तरिक्षमा पठाउने तयारी अघि बढाइसकेको औपचारिक घोषणा गरेका छन्।
प्रधानमन्त्री ओलीले शनिबार काठमाडौँमा आयोजित “प्रविधि, विकास र स्वाधीनता” शीर्षक सार्वजनिक कार्यक्रमलाई सम्बोधन गर्दै यस महत्वाकांक्षी योजनाको सुरुवात भइसकेको जानकारी गराए। उनका अनुसार नेपाल विज्ञान तथा प्रविधि प्रतिष्ठान, नेपाल दूरसञ्चार प्राधिकरण, र विभिन्न शैक्षिक तथा प्राविधिक संस्थाहरूको सहकार्यमा स्याटेलाइट निर्माण तथा प्रक्षेपणको प्रारम्भिक कार्य अगाडि बढेको हो।
“नेपाल अब प्रविधिको दास होइन, स्रष्टा बन्ने दिशामा अघि बढेको छ। हामीले आफ्नै स्याटेलाइट अन्तरिक्षमा पठाएर विश्व समुदायलाई देखाउनेछौं कि नेपाल अब डिजिटल युगको मात्र होइन, अन्तरिक्ष युगको पनि हिस्सा बन्नेछ,” प्रधानमन्त्री ओलीले उद्घोष गरे।
उनले नेपालले सन् २०१९ मा जापानको सहयोगमा ‘NepaliSat-1’ नामक मिनी स्याटेलाइट अन्तरिक्षमा पठाएको ऐतिहासिक पृष्ठभूमिलाई स्मरण गर्दै अबको परियोजना पूर्ण रूपमा नेपालकै प्रविधिकर्मीहरूको नेतृत्वमा, आफ्नै स्रोत र प्रविधिको उपयोग गरी सम्पन्न गरिने बताए। यो स्याटेलाइट भू-निगरानी, संचार, वातावरणीय अनुगमन तथा विपद् व्यवस्थापनमा उपयोगी हुने अपेक्षा गरिएको छ।
यो परियोजनालाई राष्ट्रिय गौरवको परियोजनाको रूपमा समेत अघि बढाइने सरकारको भनाइ छ। आगामी दुई वर्षभित्र स्याटेलाइट तयार गरी प्रक्षेपण गर्ने लक्ष्य राखिएको छ। स्याटेलाइट निर्माणका लागि आवश्यक बजेट छुट्याउने, जनशक्ति तयार पार्ने र अन्तर्राष्ट्रिय प्रक्षेपण एजेन्सीसँग सहकार्य गर्ने प्रक्रिया अगाडि बढाइएको छ।
नेपाल अन्तरिक्ष अनुसन्धान केन्द्र (Nepal Space Research Center) का अनुसार स्याटेलाइटको प्रकार, उद्देश्य र प्राविधिक संरचना सम्बन्धी विस्तृत अध्ययन भइरहेको छ। प्राविधिक रूपले सक्षम युवा वैज्ञानिकहरूको टोलिले नेपालमै डिजाइन र निर्माण गर्ने योजना रहेको छ।
यस घोषणालाई प्रविधि क्षेत्रका विज्ञहरूले स्वागत गरेका छन्। उनीहरूका अनुसार नेपालको सूचना तथा प्रविधिको क्षेत्रमा यस्ता योजना र प्रयासहरूले आत्मनिर्भरता बढाउने, विज्ञानमा रुचि बढाउने, र अन्तर्राष्ट्रिय क्षेत्रमै नेपालको उपस्थिति बलियो बनाउनेछ।
यसअघि भारत, चीन, जापान लगायतका छिमेकी देशहरूले आफ्नै स्याटेलाइटमार्फत विविध सूचनाहरू संकलन गर्दै आएका छन्, तर नेपाल ती सूचनाहरूमा निर्भर हुनुपरेको थियो। अब नेपालको आफ्नै स्याटेलाइट हुनु भनेको सूचना संप्रेषणदेखि भू-नक्सांकन, मौसम पूर्वानुमान र विपद् जोखिम न्यूनीकरणमा स्वतन्त्र र प्रभावकारी बन्ने आधार तयार हुनु हो।
प्रधानमन्त्री ओलीको यो घोषणा नेपालको आधुनिक विकास यात्रा र ‘समृद्ध नेपाल, सुखी नेपाली’ लक्ष्यप्रति सरकारको प्रतिबद्धता प्रकट गर्ने कदमका रूपमा हेरिएको छ ।
